Bedenen ve ruhen çalışmaya uygun olmayan vatandaşlara erken emeklilik hakkı verilmiştir. Sigortalı olarak çalışma hayatına başlayanların iş gücünde en az yüzde 60 oranında kayıp yaşaması ve bu kaybın çalışmaya engel olması durumunda emeklilik perdesi açılır. Malul vatandaşların işe devam edememesinden doğan gelir kaybı mağduriyetinin giderilmesi için emeklilik maaşı imkanı sağlanır.
Genellikle engelli emeklilik ile karıştırılan malulen emeklilik için bambaşka bir prosedür geçerlidir. Her iki emeklilik türünde de kişinin iş gücünde yaşadığı kayıp nedeniyle daha erken emekli maaşına ulaşmasına imkan tanınır. Ancak iki emeklilik türünün arasındaki temel fark; engel durumunun meydana geldiği tarihtir. Eğer vatandaşların sigortalı olarak işe başladıktan sonra iş kazası ya da meslek hastalığı gibi nedenlerle iş gücünde en az yüzde 60 oranında kayıp olması durumunda malulen emeklilik kartları devreye sokulur. Peki, malulen emeklilik nedir? Başvuru şartları nelerdir?
KİMLER MALUL OLARAK KABUL EDİLİR?
Kişilerin malul sayılmasına ilişkin şart ve kapsamlar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre belirlenmiştir. Bu yasaya göre; hizmet akdine bağlı olarak çalışan 4A (SSK), kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalışan 4B (BAĞ-KUR) ile kamu görevlileri kapsamındaki sigortalılardan çalışma gücünde en az yüzde 60 oranında kayıp yaşayanlar malul olarak kabul edilir. Aynı şekilde belirlenen sigortalılık statüsünde görev yapan kişilerin mesleklerine ait vazifelerini yerine getiremeyecek durumda olması da malullük olarak sayılır.
MALULEN EMEKLİLİK İÇİN GEREKLİ OLAN ŞARTLAR NELERDİR?
Malulen emeklilik hakkından yararlanmak için kişilerin belirlenen şartlara uygun olması gerekir. Gerekli olan şartlara uyum göstermeyen kişilerin malul aylığı alması söz konusu olmaz.
1- İlk adımda malulen emeklilik için ortaya çıkan malul durumunun sigorta başlangıcından itibaren geçerli olması gerekir. Meslekte çalışma ve kazanma gücünün tamamının ya da bir kısmının kaybedilmesi durumunda; sürekli bir gelir kaybına neden olacak fizyolojik bir riskin meydana gelmesi şarttır.
2- Kişilerin 4A, 4B ve 4C sigortalılık statüsüne mensup olarak en az 10 yıllık hizmet süresini tamamlaması beklenir.
3- Hizmet süresinin yanında kişilerin adına SGK'ya 1800 gün uzun vadeli sigorta primlerinin ödenmiş olması gerekir.
4- Sağlık kurumu tarafından alınan raporda "birinin sürekli bakımına muhtaç" yazısı yer alıyorsa 1800 prim günü şartı ortadan kalkar.
5- Malulen emeklilik aylığının hak edilmesi için kişinin en az yüzde 60 oranında çalışma gücünde kayıp yaşaması ve bu yaşadığı kaybın oranı ile gerekçesinin yetkilendirilmiş sağlık kurumları tarafından verilen sağlık raporuyla tescillenmesi gereklidir.
6- Maluliyet nedeniyle kişilerin çalışma hayatına devam edememesi önemli bir detaydır. Sigortalı olarak çalıştığı işten ayrılması, faaliyetlerine son vermesi ve görevinden ayrılması gerekir.
7- Malulen emeklilik maaşı için kişilerin resmi başvurularını iletmesi de istenilen şartlar arasında yerini almıştır.
8- Verilen malullük aylığı yurt içi ya da yurt dışında çalışmaya başlanması ya da kontrol muayenesinde malullük durumunun ortadan kalkması halinde kesinti yapılır.
MALULEN EMEKLİLİK BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?
Kaza, hastalık ya da rahatsızlık olarak ortaya çıkan maluliyet durumunda doğan emeklilik aylığına başvurular Sosyal Güvenlik Kurumu üzerinden gerçekleştirilir. Sigortalının bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezine dilekçe ile başvuru yapması gerekir.
Başvurunun ardından kişilerin durumunun tespit edilmesi için yetkilendirilmiş sağlık kurumuna sevki yapılır. Sağlık kurulu tarafından düzenlenen raporun incelenmesi sonucunda karar verilir.
